De Chimú-kultuur

De geschiedenis van het Chimú-rijk, gesticht rond het jaar 1000, werd nog niet grondig bestudeerd. Dit komt ten dele door het groot aantal kunstwerken uit deze periode te vinden is, die met grote getale gemaakt werden. De Chimú hebben heel wat subkulturen binnengelaten. Hun kunst is geïnspireerd door Lambayeque, Mochica, Huari-Tiahuanaco en in grote mate Cajamarca. Voor het vallen van dit rijk door de Spaanse verovering, worden zelfs invloeden terug gevonden uit de Inca-stijl.

Op het einde van het Mochica-rijk ontstond een nieuwe politieke gemeenschap die zich ontwikkelde tot het Chimú-rijk. Men breidde stelselmatig uit in noordelijke en zuidelijke richting en een weinig naar het oosten (tot Cajamarca aan de voet van het Andesgebergte). Op zijn maximum besloeg het rijk een gebied van Tumes tot Paramonga aan de kust en van Guayquil in het noorden het dal van de Lurin in het zuiden. De verovering door de Incas van 1465 tot 1475 maakte een abrupt einde aan het Chimú-rijk.

De algemene indeling van de invloeden in het Chimú-rijk zijn als volgt:

• Chimú-Huari (van 1000 tot 1200)
• zuiver Chimú (van 1200 tot 1450)
• Chimú-Inca (van 1450 tot de Spaanse verovering)

Een aantal sub-kulturen hebben ook duidelijk de Chimú beïnvloed. De belangrijkste zijn Lambayeque, Mochica, Cajamarca en Huari. Van de Inca's hebben twee vormen overgenomen, de arbybollo (oorvormige hengsels, wijduiteenlopende tuitmonden en typische versieringen) en de vaas met opgezwollen buik en ovale bodem.

Van de aryaballo bestaan er vier typen:

• het klassieke type is de aryballo met geperste wanden. De versieringen zijn symbolisch of zoömorfisch uitgewerkt;
• aryballo in hoogreliëf, waarbij het soms nodig was het handvat te verplaatsen. Het zijn realistische uitvoeringen;
• het tweedelige aryballo, ziet er vaak uit als fluitvazen. Het ziet er uit als twee veldflessen die buik-aan-buik verbonden zijn met een rugband. Elke kruik bezit zijn eigen karakter en stellen zo een bepaalde eenheid voor.

Voor de vaas met opgezwollen buik en ovale bodem bestaan er vier typen:

• zijdelings handvat met ringvormige verdikking aan de basis;
• stijgbeugelhandvat dat deel uitmaakt van het uitgebeelde voorwerp. Dit vermoedelijk onder Inca-invloed waardoor men aanneemt dat dit een laat model is;
• de vorm van de vaas is een dier waarvan de vloeistof zich in de buik bevind;
• dubbelkruik die onderling verbonden zijn aan de buik en met een plat traliewerk in aardewerk aan de halzen. In een van de tuiten zit een klein dier verwerkt.